Anderhalf jaar geleden was Luc Stevens, emeritus hoogleraar orthopedagogiek en grondlegger van ontwikkelinstituut NIVOZ, te gast bij BOOR. Hij verzorgde de start van het nascholingstraject De gelukkige klas. Vijf directeuren deden hier aan mee. Op basisschool De Kleine Wereld leidde De gelukkige klas tot enorme verandering: de school is, om het in vaktermen te zeggen, ‘gekanteld’. In dit artikel een portret.
Meer op structuren dan op relaties
Directeur Saskia de Bruijne vertelt over het begin van de kanteling, anderhalf jaar geleden. “Ik ben vijf jaar geleden begonnen op De Kleine Wereld. Er moest daar enorm veel gebeuren en ik ben daarom samen met mijn voorganger directeur Anno van Assendelft ook heel directief aan de slag gegaan. De structuur werd onder handen genomen, we werkten aan verbetering van de resultaten. En dat was allemaal ook hard nodig. Maar ik had vaak het gevoel dat we meer op de structuren dan op de relaties zaten, en daar voelde ik me zelf niet echt gelukkig bij. Toen er eenmaal meer rust in de tent was kon ik gaan luisteren naar wat mensen om mij heen te vertellen hadden. Ik ging vragen stellen als ‘Zou je jouw eigen kind naar deze school laten gaan?’. Het antwoord was vaak twijfelend, en daar zijn we best van geschrokken.”
Visie- en missietraject
Toen kwam de lezing van Luc Stevens, en hij gaf antwoord op alle zaken die in gesprekken tussen Saskia en haar collega’s aan de orde waren gekomen. “De lezing van Luc Stevens heeft mij enorm aan het denken gezet. Eerst het kind, dan de leerling is zijn motto. Tegelijk gingen de ontwikkelingen in mijn team ook snel. We zijn een visie en missietraject ingegaan, en daar kwamen tot mijn verrassing allemaal quotes van Luc Stevens in naar voren, terwijl mijn collega’s zijn boek nog helemaal niet gelezen hadden. Eind vorig schooljaar hebben we de knoop doorgehakt: als we echt willen luisteren naar de stem van de leerlingen zullen we onze organisatie radicaal moeten omgooien. Want dat kan niet op de manier waarop we het nu doen, er is nu geen ruimte in onze structuren om kinderen de aandacht te geven die zij verdienen.”
De kanteling
En daarmee werd de kanteling echt in gang gezet. Het team van De Kleine Wereld ging onder andere op bezoek bij scholen die het leerstofjaarklassensysteem hebben losgelaten en waar in units gewerkt werd. Dit model voeren zij sinds dit schooljaar ook door in hun eigen school, te beginnen in groep 8. Anouschka van de Steeg is een van de leerkrachten die de kanteling aan het realiseren is. Zij vertelt: “Vorig jaar stond ik voor groep zeven, en met hen ben ik meegegaan naar groep 8. Ik zie nu kinderen die veel gelukkiger zijn. Hun werkhouding is enorm verbeterd. Ze zitten anders in de klas; ieder kind zit op zijn eigen niveau. Eén meisje valt in het bijzonder op. Zij had vorig jaar veel problemen, een slechte werkhouding, was vaak boos. Dit jaar heeft ze een heel andere blik in haar ogen. Ze werkt, ze heeft plezier. We hebben in deze nieuwe aanpak veel ruimte om met haar en met andere leerlingen te praten. Ze bevestigt het zelf ook: ik ben gelukkiger.”
Eigen initiatief
Leerlingen ervaren meer ruimte en nemen initiatieven. Bijvoorbeeld na de aanslagen in Parijs van afgelopen november. Anouschka: “De kinderen kwamen zelf met het voorstel om iets te doen. Ze hebben een herdenkingsmoment georganiseerd, waar we als leerkrachten niets aan hebben bijgedragen. Ze hebben het helemaal zelf gedaan. Dat was wel het meest indrukwekkende dat ik heb meegemaakt. Ze hadden zelf posters gemaakt en gedichten geschreven, het was echt heel mooi.”
De school krijgt regelmatig de vraag of deze manier van werken niet veel meer tijd kost. Anouschka is de eerste om toe te geven dat een transitiefase als deze om veel inspanning vraagt. “Dat kan ook niet anders, we gaan immers van klassikaal lesgeven naar een heel andere vorm van onderwijs. Maar als je kijkt wat het in de groep met je doet, dan levert het ook zoveel op. Ik ben meer ontspannen. Ik kan mezelf laten zien, dat komt nu eerst, en daarna komt mijn vak. De volgorde is veranderd.”
Kernconcepten
Op De Kleine Wereld leren de leerlingen rekenen, lezen, spellen en alle andere vakken volgens de vaste kerndoelen. Inzichten rond wereldoriëntatie die een kind zich moet eigen maken organiseert de school rond Kernconcepten. Iedere 8 weken richten de leerkrachten een leeromgeving in die de leerlingen op verschillende manier uitdaagt zich te verdiepen in onderwerpen als macht, groei & leven, tijd & ruimte, materie, binding, evenwicht & kringloop, communicatie en energie.