Sinds dit schooljaar is Monica Gilbert Saez hoofd van de RISS, de Rotterdam International Secondary School. Zij maakte de overstap naar Rotterdam vanuit de Island School van Hongkong, waar zij vier jaar lang adjunct directeur was en leiding gaf aan het buitenschoolse programma. “Rotterdam past goed bij me, en de overstap vanuit Hong Kong is niet zo groot als je misschien zou denken. Nederland is net als Hongkong een veilig land, waar kinderen worden beschermd en waar ze in vrijheid opgroeien. Je ziet ze op hun fiets door de hele stad gaan. En de betrokkenheid bij het onderwijs is in beide landen groot, vanuit de overheid én vanuit ouders.”
Ik spreek Monica op een zonnige herfstochtend, waar ze me in sportoutfit welkom heet in haar gezellige werkkamer. “ Zo zie ik er normaal niet uit hoor” lacht ze. En: “Je was toch niet van plan om me op de foto te zetten hoop ik?” Het nieuwe schoolhoofd van de RISS werd geboren in Chili en vertrok op haar 23e naar Groot-Brittannië. Sindsdien heeft ze in het internationaal onderwijs over heel de wereld gewerkt. “Ik ben inmiddels gewend om me snel aan te passen aan een nieuwe situatie. In het begin neem ik altijd de tijd om me te verdiepen in de lokale context. Die is van groot belang, voor mijzelf maar zeker ook voor de leerlingen. We zijn allemaal wereldburgers, en moeten het burgerschap oefenen in de context waar we wonen en werken.”
Positie van de leraar
Terwijl Monica vertelt over het onderwijs van de RISS neem ik de schoolomgeving in me op. Bij de entree hangen vlaggen, vertegenwoordigers van de vele nationaliteiten die de school rijk is. Grote wandklokken geven de tijd in de verschillende tijdzones aan. Over de gang wandelen twee leraren, intensief met elkaar in gesprek. Dat onderlinge gesprek is belangrijk in de visie van Monica, wordt al snel duidelijk. “Niet alleen de leerlingen leren en ontwikkelen, ook wij als staf blijven leren, en dat doen we samen. Ik vind het belangrijk dat we leraren hun positie terug geven als degenen die het onderwijs brengen. Als we teveel gebruik maken van standaard programma’s en toetsen, ontnemen we leraren de mogelijkheid om hun eigen curriculum te maken. En dat, terwijl lessen altijd gegrond zouden moeten zijn in de actualiteit. Wat kunnen we leren van datgene wat we om ons heen zien gebeuren? Hoe verbinden we dagelijkse ervaringen en bevindingen met de historische context en welke betekenis geven we hieraan? Door op deze manier naar het onderwijs te kijken kunnen we lessen verzorgen die echt van waarde zijn voor leerlingen, die hun nieuwsgierigheid prikkelen en die vernieuwend zijn.”
In elke les moet er een rol zijn voor de leraar én voor de leerling, bepleit Monica. Zij kijkt regelmatig mee in de klas, en wil dan zien dat de leraar de leiding heeft, maar dat er ook een duidelijke rol is voor de leerling. “Leerlingen dienen de kans te krijgen om zelf ontdekkingen te doen en om vast te stellen wat de betekenis is van wat zij leren voor hun eigen leven. En we moeten hen toestaan fouten te maken. Want alleen door fouten te maken kun je leren.”
Internationaal
De leerlingen van de RISS komen uit alle windstreken, een klein aandeel heeft de Nederlandse nationaliteit. Jongeren worden alleen toegelaten tot de International School als zij het Nederlands niet voldoende beheersen om Nederlandstalig onderwijs te volgen. Alle leerlingen krijgen Nederlandse les op school. “Zij wonen in Nederland, hier gaan zij naar de winkel, hier reizen ze met tram en metro – heel belangrijk dus dat zij zich in het Nederlands kunnen redden.” Overigens speelt een groot deel van het sociale leven van de leerlingen zich online af. “Zij zijn zich er sterk van bewust dat zij voortdurend in een staat van transitie zijn. Ze hebben vrienden over heel de wereld. Sociale media zijn wat dat betreft geweldig, ze helpen de jongeren om contact te houden, om met elkaar in gesprek te blijven en ideeën uit te wisselen. De definitie van vriendschap verandert; het gaat over contact en niet zozeer over fysiek aanwezig zijn. Het is belangrijk ons hiervan bewust te zijn, want dit bepaalt ook het kader van waaruit we naar de samenleving en naar de toekomst kijken.”
Settelen in Nederland
Monica heeft in de korte tijd dat ze nu in Nederland woont al veel dingen ontdekt die haar bevallen. “De koffie, de kaas, het fietsen – de ‘joie de vivre’!” Maar ze heeft ook een advies voor de Nederlandse overheid. “Aan de overkant van het kanaal vindt een grote verandering plaats, en wij moeten daar op voorbereid zijn. Vanwege Brexit zullen wij te maken krijgen met een grote toename van het aantal hoger opgeleiden dat vanuit het buitenland in Nederland wil komen wonen en werken. De nationale economie kan hier enorm zijn voordeel mee doen. Maar laten we dan wel zorgen dat deze mensen zich snel kunnen settelen. Op dit moment is het proces dat je moet doorlopen om een werk- en verblijfsvergunning te krijgen te lang en te ingewikkeld. Dat kan beter.”
Terwijl ze zelf ook nog volop in dit administratieve proces zit, geniet ze met volle teugen van haar kennismaking met de Nederlandse cultuur. “Ik zeg het misschien wat vaag, maar in Nederland voel je echt dat je in Nederland bent. Je ademt de geest van het land overal in. Ik vind het heerlijk om me hier te bewegen, of dat nu is in het openbaar vervoer, op de fiets, of – zoals vandaag – tijdens het sporten!”