Wie obs ‘t Prisma in Hoogvliet binnenstapt kan er niet omheen: deze school ademt kunst. De wanden hangen vol met kunstwerken, van beplakte vissen tot abstracte schilderijen, en van sneeuwpoppen tot zelfportretten. Kunst is op deze school méér dan handvaardigheid. “Via ons kunst- en cultuurprogramma leren kinderen waarden en waarheid te onderscheiden” aldus cultuurcoördinator Jelena Mihajlovic en directeur Henk van Dijk. Over ambitie gesproken! In dit artikel een kijkje in de keuken bij dit kunstzinnige team.
Toen Henk van Dijk vijf jaar geleden aantrad op obs ‘t Prisma had de school geen duidelijk profiel. Er was wel eens iets geprobeerd met sport, maar dat was weer wegbezuinigd. De school richtte zich voornamelijk op goede resultaten op taal en rekenen. “Allemaal heel belangrijk” vindt Henk, “maar niet het enige waar het basisonderwijs voor bedoeld is. We zijn als team samen gaan kijken waar we meerwaarde konden bieden. Al snel kwamen we uit bij kunst en cultuur. Dat paste bij ons als team, en in onze ogen ook bij onze ouders en leerlingen. We zijn een traject begonnen met KCR (Kenniscentrum Cultuureducatie Rotterdam, red.). Via een zogenaamde schoolscan zijn ouders, leerkrachten en kinderen geïnterviewd. Het resultaat was duidelijk: kunst en cultuur zou ons nieuwe ‘smoel’ worden.”
“We zetten kunst- en cultuuronderwijs in om een leerdoel met de kinderen te bereiken” vertelt Jelena Mihajlovic, de gecertificeerde kunst- en cultuurcoördinator van de school. “Daarom hebben we als eerste stap gekeken waar we in groep 8 met onze leerlingen willen staan. Van daaruit zijn we gaan terugdenken: wat betekent dit dan voor het onderwijs in de bovenbouw, de middenbouw en de onderbouw. Ons doel voor groep 8 is dat kinderen hebben geleerd te denken over denken. Dat klinkt wat abstract, maar het houdt in dat ze kunnen afwegen vanuit welke invalshoek ze een bepaald onderwerp kunnen benaderen.”
Toekomst
“Die vaardigheid is belangrijk voor succes als burger in de samenleving” stelt Henk. “Door kinderen te leren goed te observeren en onder woorden te brengen wat ze precies bedoelen, en wat ze denken dat met een kunstwerk bedoeld wordt, leren we hen creatief nadenken. Buiten de vaste kaders. Dat is ook wat werkgevers van hen gaan vragen.”
Voor ’t Prisma is het kunst- en cultuurprogramma een manier om kansengelijkheid te bevorderen en alle leerlingen een goede uitgangspositie te bieden in de maatschappij. Ook degenen die van huis uit niet vanzelf in aanraking komen met andere opvattingen en overtuigingen. Veel leerlingen van ’t Prisma zullen hun toekomstige baan vinden als zelfstandig ondernemer, als zzp-er. “Een paar jaar geleden heb ik wel meegemaakt met onze leerlingen dat ze onwennig stonden tegenover mensen die er anders uitzagen dan zij. Als we naar de stad gingen en ze zagen bijvoorbeeld een punker lopen, dan werd dat belachelijk gemaakt. Precies dat denken willen we doorbreken. Je moet het toch doen met elkaar in de maatschappij. Je moet kunnen netwerken, met allerlei mensen om kunnen gaan. Helemaal in het arbeidsproces. Om succesvol te zijn als zzp-er, moet je de waarden van de ander kunnen herkennen. Voor wie dat kan, is Rotterdam een fantastische stad om te werken.”
Buurt opvrolijken
Als rode draad in de opdrachten heeft de school gekozen voor ‘optimistisch bijdragen aan de publieke ruimte’. Jelena: “In de onderbouw begint dat met het ‘ik’. De kinderen kijken naar zichzelf: hoe zie ik eruit. In de middenbouw richten we de blik om de omgeving, de school maar ook de wijk waar je woont. In de bovenbouw gaat het over de stad. Bij elk onderdeel horen specifieke opdrachten. En bij elke opdracht doorlopen we de stappen waarnemen, verbeelden, analyseren en conceptualiseren’.” Zo kregen de leerlingen van de middenbouw de vraag: als je de wijk zou mogen opvrolijken, wat zou je dan neer kunnen zetten om het leuker te maken? “Ze begonnen met doedelen, zomaar wat ideeën op papier zetten. Vervolgens werkte elke leerling uit wat hij echt zou willen maken, en fabriceerde dat van klei. We gingen de buurt in en bekeken op welke plek een kunstwerk neergezet zou kunnen worden. Uiteindelijk hebben ze hun beeldjes mee naar buiten genomen en op de plek waar ze het wilden hebben, hebben we een foto gemaakt.” Jelena laat foto’s zien van het eindresultaat, en het moet gezegd, het optimisme spat ervan af. De kinderen zouden hun wijk graag opvrolijken met regenbogen, unicorns, hamburgers en ijsjes. “Het lijkt ons geweldig om een keer écht een standbeeld of kunstwerk voor de publieke ruimte te maken met onze leerlingen” lacht Jelena. De voorbereidingen hiervoor zijn al in gang gezet.
Groep 8
Een ander prikkelend voorbeeld is de opdracht die groep 8 kreeg, om zich opvallend te gedragen op de markt. Zij kregen eerst een aantal lessen theater van vakdocenten. Over wat je kunt met je lijf, en welk verhaal je kunt overbrengen via dans en beweging. “Om te oefenen zijn we met de hele groep naar de Binnenban gegaan, een winkelcentrum hier in Hoogvliet. Het was markt. Volgens opdracht nam aan een van de leerlingen een bepaalde houding aan, bevroor in die positie en andere leerlingen volgden. Zo stond er een hele groep bevroren op het plein. Het was bijzonder om de reacties te zien. Achteraf hebben we daar ook met de leerlingen over nagedacht. Hoe reageerden mensen? Sommige waren benieuwd en bleven stilstaan, anderen liepen zonder omkijken door.”
“Kinderen worden zich er hierdoor van bewust welk effect ze op hun omgeving hebben” vult Henk aan. “De keuze voor het thema ‘optimistisch bijdragen aan het publieke domein’ is niet voor niks. Jongeren van twaalf tot zestien kunnen als groep op straat best bedreigend overkomen op anderen. Maar als je aardig bent voor de mensen om je heen, en je begroet eens iemand die je niet kent, dan verandert dreiging in verbinding. Dát is openstaan voor de ander, de ander waarderen en erkennen.”