Het begon vorig jaar met een project voor burgerschap over de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Groep 8 van basisschool Park16Hoven in Rotterdam organiseerde haar eigen verkiezingen, compleet met eigen partijen en standpunten. Schoolleider Saskia Boerkamp bedacht hoe mooi het zou zijn als VO-leerlingen ze les in debatteren komen geven. En dan niet alleen op haar school, maar op meerdere scholen, met een debatwedstrijd als sluitstuk. En aldus geschiedde. Vorig jaar deden vier basisscholen mee en één VO-school, dit jaar waren het er al zestien basisscholen en vier VO-scholen. “En uiteindelijk is het de bedoeling dat we een wedstrijd voor alle basisscholen in Rotterdam gaan organiseren”, vertelt Boerkamp. “Leren debatteren levert zoveel op, zowel voor leerlingen als voor leraren. Het is een eenvoudige werkvorm om maatschappelijke thema’s op een prikkelende manier aan de orde te brengen.”
Door te debatteren vergroten kinderen hun spreekvaardigheid, zelfvertrouwen en analytisch vermogen. Het gaat om 21e eeuwse vaardigheden, net als goed luisteren en je mening geven op basis van feiten. Boerkamp: “Doordat kinderen zich moeten verdiepen in zowel de voor- als tegenargumenten, leer je ze in het perspectief van de ander te staan. Het empathisch vermogen is een mooie én noodzakelijke vaardigheid in deze tijd. Met de ontwikkeling ervan kun je dus niet vroeg genoeg mee beginnen.”
‘Best spannend’
Voor de leerlingen van vo-scholen is het geven van lessen net zo goed leerzaam. Ze geven onder begeleiding van een docent zelfstandig de lessen op de basisschool. Ook organiseren ze ‘regiofinales’, waarbij ze verschillende groepen 8 op hun school met elkaar laten debatteren. “Wat komt er kijken bij een goede les, hoe sta je voor de groep en hoe breng je de stof goed over? Het zijn allemaal leerpunten voor scholieren”, legt Boerkamp uit. “Er ontstaat ontzag voor leerkrachten, want natuurlijk is het best spannend om voor de klas te staan.”
Dat leerlingen al kennismaken met VO-leerlingen en hun school, zorgt voor een soepeler overgang naar de brugklas, meent Boerkamp. “Groepen 8 krijgen de kans de VO-school en de leerlingen te leren kennen buiten de open dagen om. Voor hen is het leuk om te weten dat dit het perspectief is waar ze naar toe gaan.”
De finale vond dit jaar plaats in de raadzaal van het stadhuis. “In het hart van het democratisch stelsel, dat is natuurlijk fantastisch”, vertelt de enthousiaste schoolleider. “Maar het allermooist vind ik dat je burgerschap echt in de praktijk brengt. Kinderen spraken met raadsleden, legden ze hun meningen voor en leren hoe de democratie werkt. Daardoor gaan ze beseffen dat de samenleving niet iets is wat ze overkomt, maar dat ze daar invloed op kunnen hebben.”
Het organiseren van debatlessen is niet ingewikkeld, op elke basisschool zou het volgens haar kunnen. “Ons materiaal is beschikbaar voor wie geïnteresseerd is. En verder is het een kwestie van mensen bij elkaar brengen en gewoon beginnen. Natuurlijk gaat er tijd in zitten, maar het is de investering meer dan waard.”
Tot bloei
De contacten stimuleren namelijk ook verdere samenwerking tussen Basis- en voortgezet onderwijs. “Er vloeit van alles uit voort om te zorgen dat leerlingen hun talenten kunnen ontwikkelen en hun weg goed kunnen vervolgen”, merkt Boerkamp. Haar school zit in een verandertraject, waarbij letterlijk muren geslecht gaan worden en het curriculum in samenhang per thema gegeven gaat worden. “Zo ver zijn we nog niet, maar we kijken al wel wat kinderen nodig hebben om het stokje goed over te dragen. Voor hoogbegaafde leerlingen organiseren we daarom bijvoorbeeld masterclasses Pregymnasium, waarbij ze een dagdeel naar de VO-school in de buurt gaan. Ook werken leraren PO en VO in Rotterdam samen aan een doorgaande leerlijn voor hoogbegaafden, ook op mavo- en havo-niveau. Door kennis en ervaring uit te wisselen kunnen ook de ‘dubbelbijzondere’ kinderen, die zowel hoogbegaafd zijn als bijvoorbeeld adhd hebben en daardoor niet uitstromen naar gymnasium, wel tot bloei komen. En dat is wat we voor elk kind willen: het herkennen en erkennen van zijn talenten en behoeften en het onderwijsaanbod hierop aansluiten, zodat het tot wasdom komt.”
Meer weten? Zie ook de website van Saskia Boerkamp: www.nieuwonderwijsdenken.nl
Dit is een artikel van Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS)