Dit artikel werd eerder gepubliceerd in ROM, het Rotterdams Onderwijs Magazine
Het was schrikken. Het was confronterend. En het maakte een lawine aan veranderingen los. In mei 2016 kreeg Obs Bloemhof het oordeel ‘zwak’ van de inspectie. Inmiddels staat het sein weer op groen. De directeur en ib’ers blikken terug op een ingrijpende periode, waar Bloemhof dankzij hard werken als een andere school uit tevoorschijn kwam.
Aan de inzet van leerkrachten lag het niet, zegt ib’er Marleen Sahertian. ‘Vroeger werkten we ook hard. Ons doel was altijd om de kinderen het beste te bieden. Alleen werden niet altijd de juiste dingen gedaan. En de inspectie miste een doorgaande lijn.’
De school in de gelijknamige wijk Bloemhof kwam in een tweejarig inspectietraject terecht. BOOR stuurde experts en er kwam een interimdirecteur. Die werd opgevolgd door waarnemend directeur Lynne Koster. Lynne vormt* samen met Marleen (ib bovenbouw), Martina Verhaar (ib onderbouw), adjunct-directeur Roos Hoogendorp en Marjoleine Schellaars, de schoolcoach vanuit BOOR, de regiegroep zorg. Deze groep formuleerde op basis van de waarnemingen van de inspectie nieuwe doelen en stemde daar de zorg en het management op af.
Wekelijks overlegt de regiegroep. ‘Dat was zeker de eerste periode echt nodig, want er gebeurde ontzettend veel’, vertelt Martina. Het eerste jaar werd het team bijgeschoold op het punt van didactisch- en het pedagogisch handelen. Ook voerde de school een aantal nieuwe methodes in. In het tweede jaar lag de nadruk op doen: de leerkrachten pasten hun nieuwe kennis toe en werden hierbij gemonitord en begeleid.
Gedeeld leiderschap
Leerkrachten, ib’ers en directieleden stapten in verschillende expertgroepen en werkten daar een deel van het nieuwe beleid uit, bijvoorbeeld rond het vernieuwen van het vak rekenen. ‘We gaan voor gedeeld leiderschap’, zegt Lynne. ‘We zijn samen verantwoordelijk.’ Om iedereen te herinneren aan de doelen achter de verandering, hing de regiegroep zorg flappen in de teamkamer met daarop de indicatoren van de inspectie, uitgewerkt in concrete doelen.
Wanneer nu een verbetering wordt doorgevoerd, doet de school eerst onderzoek. Dat leidt tot verbeterpunten en afspraken over wie wat aanpakt en met welke deadline. Tijdens klassenbezoeken wordt bekeken in hoeverre de verbetering al zichtbaar is in het onderwijs. De vorderingen van leerlingen worden bewaakt door middel van de kleine- en grote onderwijscyclus. Voor de kleine onderwijscyclus heeft elke leerkracht een logboek met dagplanning. Daar komen korte notities in: wie snapte de breuken niet en hoe wordt die de volgende keer geholpen? De cito- en tussentoetsen vormen samen de ‘grote onderwijscyclus’. Leerkrachten analyseren samen met de ib’ers de resultaten van de leerlingen. Geleidelijk gaan de leerkrachten dit steeds zelfstandiger doen.
Martina: ‘Wij hebben als ib’ers de eerste twee jaar veel geïnvesteerd in het opzetten van de nieuwe zorgstructuur. Daarmee hebben we de hele school op één lijn gekregen.’
Effectieve instructie
‘We zijn heel intern gericht geweest’, vertelt Lynne. ‘Ons onderwijs moest goed worden, dus daar ging alle aandacht heen. In de feestcommissie zit bijvoorbeeld alleen onderwijsondersteunend personeel. Leerkrachten kunnen zich helemaal concentreren op het onderwijsproces.’
Obs Bloemhof gebruikt nu het expliciete directe instructiemodel (edi) om het leerstofaanbod beter af te stemmen op de behoefte van de leerlingen. Daarbij doorloopt de leerkracht vaste stappen: de voorkennis activeren, het lesdoel benoemen, een voorbeeld geven en modellen, begeleide inoefening, de kinderen zelfstandig laten oefenen en de drie instructiegroepen op hun eigen moment loslaten.
Lynne: ‘We hebben kijkwijzers ingevoerd die mensen helpen om de juiste stappen te zetten, en ook lessen gefilmd. Op een studiedag hebben we die filmpjes bekeken en besproken. Zo leren we samen.’ Marleen: ‘Na elk nieuw meetmoment kijken we: waar zijn we in gegroeid en wat zijn nog aandachtspunten?’ Rond die aandachtspunten organiseert de school af en toe na schooltijd workshops. Zo’n bijeenkomst kan bijvoorbeeld gaan over de vraag hoe een goede evaluatie er uitziet.
Borgen
Martina kwam gedurende het verbeterproces in dienst. ‘Ik trof een heel betrokken team aan; mensen wilden er echt de schouders onder zetten’, vertelt ze. ‘Je ziet ook het gedrag van de kinderen veranderen. Wij doen hier de Kanjertraining en je ziet dat kinderen toepassen wat ze daar leren. Ze weten beter hoe ze ruzie kunnen voorkomen.’
In juli 2018 kwam de inspectie terug. De grote gezamenlijke inspanning werd beloond met een groene kaart. Er ging een zucht van verlichting door de school. Maar nu wordt het pas echt opletten, zegt Marleen. ‘Nu de urgentie is weggevallen, moeten we extra ons best doen om alle verbeteringen goed vast te houden.’ Lynne: ‘Daarom zijn we nu aan het borgen. Alle veranderingen moeten duurzaam worden. We gaan deze verbetering met elkaar vasthouden en uitbouwen om nog beter te worden in wat we al doen.’
* dit artikel beschrijft de situatie ten tijde van het schrijven van het artikel. Inmiddels heeft Lynne een andere functie binnen BOOR aanvaard en is Roos Hoogendorp de nieuwe locatieleider van De Bloemhof.