Het is vrijdagmiddag, lunchtijd. Op het plein en in de hal van de Herenwaard, een school voor voortgezet speciaal onderwijs is het gezellig druk. De deur van het kantoor van Gitte Nagel, afdelingsleider met portefeuille Arbeid, staat open en bij binnenkomst val ik meteen in een gesprek over koffiedrab. “Ook dat hoort bij het runnen van een koffieonderneming” lacht Gitte. Het komende half uur zal zij me alles vertellen over Doorstroom, een koffiezaak van VSO Herenwaard, wiens barista’s niet alleen de lekkerste koffie zetten voor het personeel van de school maar ook de boer op gaan met een tuktuk om de harten van Rotterdammers te veroveren.
“Ondernemerschap hoort bij onze school” vertelt Gitte, die aan de wieg van Doorstroom stond. “We willen onze leerlingen goed voorbereiden op een plek op de arbeidsmarkt. Daarom is het belangrijk om met materialen en echte producten te werken”. Als school voor speciaal onderwijs leidt VSO Herenwaard leerlingen op voor een baan die aansluit bij hun mogelijkheden. “We zijn daarom altijd gespitst op mogelijkheden voor leerlingen om ervaring op te doen die van pas komt in het echte leven. Begin vorig jaar zagen we een filmpje uit Engeland voorbij komen, over een project waarin daklozen een barista-opleiding krijgen en met een tuktuk Londen in gestuurd worden. Dat leek ons een fantastisch project voor onze jongeren. Door met een tuktuk op pad te gaan worden zij zichtbaar in de maatschappij. Rond de koffie worden mensen verbonden, ontstaat er een gesprek en krijgen onze jongeren een gezicht.”
Samen met de Rotterdamse Koffie, een koffieleverancier, en met DAM Nederland werd het project verder uitgewerkt. De Rotterdamse Koffie leverde koffie en apparaten. DAM Nederland – een bedrijf dat mobiliteit inzet om mensen weer een plek op de arbeidsmarkt te geven - kon voor een tuktuk zorgen. De school ontwikkelde een onderwijsprogramma met behulp van een Europees erkende barista. “En ik wijt het echt een beetje aan onze Rotterdamse ‘niet lullen maar poetsen’-mentaliteit, dat we het gewoon zijn gaan doen. “Doorstroom, met afstand de beste koffie” was een feit” aldus Gitte.
Niks voor jongens
In eerste instantie vonden de meeste jongens het niks. “Koffiezetten vonden zij iets voor meisjes. We hebben daarom met zorg een paar jongens geselecteerd om als eerste de baristatraining te volgen. Dit waren jongens met een bepaalde positie in de school, die de rest van de leerlingen konden enthousiasmeren. Van de vijf leerlingen haalden er vorig jaar vier in één keer het certificaat, de vijfde moest het examen nog een keer overdoen. Afgelopen april slaagden negen leerlingen voor hun barista-examen. Inmiddels staan er zelfs leerlingen op de wachtlijst om mee te doen.”
De leerlingen brengen hun opgedane kennis en vaardigheden in de praktijk op school. Personeelsleden en leerlingen kunnen tegen een kleine vergoeding een kop koffie bij hen kopen. “Steeds meer vergaderingen worden op school belegd, in plaats van op een andere locatie” lacht Gitte. “Waar een lekker bakje koffie al niet goed voor is!”
En hoe zit het nou met die koffiedrab? “We willen Doorstroom helemaal verduurzamen. Dat betekent dat we ook aan de slag willen met het restmateriaal. De koffiedrab kunnen we gebruiken voor een wormencompostbak. Samen met gft-afval kan dat verwerkt worden tot mest en tot plantenvoeding. Zo maken we weer een nieuw product en is de cirkel rond.”
Tuktuk
Als leerlingen er veel gevoel voor hebben en de nodige sociale vaardigheden bezitten komen zij in aanmerking voor het meerijden met de tuktuk. “We hebben leerlingen hier echt zien opbloeien. Neem Remco, een autistische jongen van wie lang gedacht werd dat hij de stap naar buiten niet zou kunnen maken. Wij hebben gezegd: de wereld is niet autistisch, we moeten hem begeleiden om die stap tóch te gaan maken. Hij is stage gaan lopen bij de Rotterdamsche Confituur én gestart met de barista-opleiding. Nu rijdt hij mee in de tuktuk en kan hij het verhaal van Doorstroom aan mensen vertellen. Zijn moeder, die regelmatig langskomt, stond laatst met tranen in haar ogen te kijken. ‘Dit is mijn zoon, van wie altijd gezegd werd dat hij het niet zou redden’ zei ze. De eigenwaarde van de leerlingen groeit en ze zijn trots op wat ze geleerd hebben. Dat is echt de meerwaarde van dit project.”
Toekomst
Plannen voor de toekomst heeft Gitte te over. “Na de zomer rollen we het project uit over andere BOOR-scholen. De collega’s van het Passer college zijn hier al geweest voor een training en doen volgende week hun barista-examen. Dan kunnen ook zij hun leerlingen trainen. Het mooist zou zijn als er straks op Noord en op Zuid een tuktuk rijdt. Met een vaste standplaats, en verschillende scholen waarvan de leerlingen gecertificeerd zijn. Dat hoeven trouwens niet allemaal BOOR-scholen te zijn. In het weekend kunnen mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld tienermoeders of mensen die al lang werkeloos zijn, met de tuktuk op festivals staan. En onze jongeren kunnen daar dan weer een bijbaantje of weekendbaantje aan overhouden.”
Ben je nieuwsgierig en wil je de tuktuk een keer boeken? Dat kan! Neem contact op met Gitte Nagel via g.nagel@herenwaard.nl.