Dimitri is gehackt. Eerst nog redelijk onschuldig door een bekende die heeft ingelogd op zijn schoolaccount. Als iemand anders daarna zijn identiteit hackt en ermee aan de haal gaat, is het een stuk serieuzer. De leerlingen van groep 7 van Obs de Catamaran zitten op het puntje van hun stoel als juf Rolinde van Bennekom het boek 'Geh@ckt' van Remco Pijpers voorleest in de klas.
Wat onschuldig begint, eindigt in een nachtmerrie. De hacker pakt het grondig aan. Hij doet er alles aan om Dimitri te beschadigen, wat aardig lukt. Zijn profiel wordt helemaal gemanipuleerd, zijn foto’s worden bewerkt, voorzien van blote vrouwen en gedeeld op allerlei fora. Dan is Dimitri het zat en slaat terug. Samen met zijn vrienden gaat hij op zoek naar de dader om hem terug te pakken en hem op een ondubbelzinnige manier te dwingen alles eraf te halen. Een spannend maar ongeloofwaardig verhaal zou je denken. Maar niets is minder waar. Het boek 'Geh@ckt' van Remco Pijpers, specialist jeugd en digitale media, is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. In het kader van digitale geletterdheid, online veiligheid en mediawijsheid, over enkele jaren verplicht in het nieuwe curriculum voor po en vo, gaan drie BOOR-scholen met het boek van Pijpers aan de slag.
Als grapje bedoeld
Genoeg stof tot praten. ‘Het verhaal in het boek is natuurlijk heel heftig en hopelijk maken mijn leerlingen zoiets nooit in het echt mee’, zegt Van Bennekom. ‘Maar ze hebben wel degelijk te maken met zaken als cyberpesten, vervelende opmerkingen in Whatsapp en mensen die foto’s plaatsen waar je niet zo blij mee bent. Daar hebben we het dan met elkaar over. Dan leg ik bijvoorbeeld uit dat je altijd toestemming moet vragen als je een foto van iemand post. En dat sommige opmerkingen die jij misschien als grapje had bedoeld toch heel vervelend kunnen overkomen. Zeker als je er geen smiley bij zet. Gelukkig ben ik zelf ook nog jong, dus ik kan echt vanuit mijn eigen ervaringen vertellen. Dat vinden ze wel interessant.’
Ver van hun bed show
Met zijn verhaal probeert Pijpers kinderen over het onderwerp te laten nadenken en de discussie uit te lokken. Precies zoals Van Bennekom doet met haar leerlingen. ‘Natuurlijk is het een beetje een ver van hun bed show. Maar online pesten komt op de basisschool wel al voor en ook van hacken hebben ze wel eens gehoord.’ Ook het feit dat Dimitri op een gegeven moment wraak neemt en van slachtoffer ook een beetje dader wordt, is interessant. Pijpers: ‘Dan kun je de discussie voeren over goed en kwaad en over hoe ver je mag gaan als jou zoiets wordt aangedaan. Wat doe je als iemand jou online pest? Pak je die persoon dan terug? Of ga je eerst met een volwassene praten over wat er aan de hand is? Kortom, hoe voorkom je dat het misgaat en uit de hand loopt?’
Nu al over nadenken
Op al die vragen probeert Pijpers in zijn boek antwoord te geven. ‘In de online wereld gaat alles heel snel. Foto’s en filmpjes gaan razendsnel wereldwijd. Ook al haal je ze er zelf vanaf, vaak is het al te laat. En dat kan natuurlijk heel schadelijk zijn voor degene om wie het gaat. Kinderen realiseren zich dat vaak onvoldoende. Maar als ze straks naar de middelbare school en naar de universiteit gaan of als ze later willen solliciteren, dan kan sommige informatie echt schadelijk zijn. Het is slim om daar nu al over na te denken.’ De verhalen in het boek zijn voor de leerlingen van de Catamaran deels herkenbaar. ‘Niet zo heftig natuurlijk als bij Dimitri’, zegt Van Bennekom. ‘Maar sommige kinderen hebben al wel het een en ander meegemaakt. Zoals een meisje dat laatst niet in haar schoolaccount kon. Die was gehackt, zei ze. Na van alles proberen heeft ze haar account uiteindelijk weer terug gehackt. Ze vertelde wel wat ze allemaal deed maar ik begreep er eerlijk gezegd niet zo veel van.’
Bewust van de gevaren
Sommige stukjes uit het boek vinden de leerlingen echt gênant of ook wel grappig’, gaat Van Bennekom verder. ‘Toen er op een gegeven moment twee blote vrouwen bij de hoofdpersoon op de foto werden geplakt, klonk er gegiechel. Tegelijkertijd snappen ze de ernst heel goed en zijn ze zich bewust van de gevaren. Dit boek draagt daar zeker aan bij.’ Net als de gesprekken die Van Bennekom na het voorlezen met haar klas voert. ‘Ik waarschuw ze ook wel voor wat er mis kan gaan en hoe ze dat kunnen voorkomen. Bijvoorbeeld door goed na te denken over hun wachtwoord en door nooit twee keer hetzelfde wachtwoord te gebruiken. Ik vertel wat je wel en niet moet delen en dat je moet uitkijken met je profiel openbaar zetten. Natuurlijk is het leuk om heel veel Tik Tok volgers te hebben, maar kijk wel uit wat je met wie deelt. Hopelijk blijft het een beetje hangen. Als het boek uit is, komt de schrijver een gastles geven, samen met ICT-student een echte hacker. Dat is natuurlijk heel erg interessant.’