‘Zit ik op een openbare school?’, vraagt Renée hardop aan haar schoolgenoten, ‘ik had geen idee’. Renée is vierdejaars op Wolfert Tweetalig in Blijdorp. En ja, dat is een openbare school. Vandaag gaat ze in gesprek met leerlingen van christelijke school Calvijn Vreewijk en medeleerlingen van Wolfert over identiteit.
Het is 15.00 uur. Een tijd waarop veel scholieren normaal gesproken langzaamaan weer richting huis gaan. Zo niet de leerlingen die vandaag meedoen aan een gesprek over de identiteit van hun school. De antwoorden op de eerste vraag, waar hun keuze voor de school op gebaseerd is, geeft meteen discussie. ‘Ik heb heel bewust gekozen voor een openbare school. Ik vind een openminded school belangrijk; een school met een open kijk’, zegt Hajrah. Ramone staat er iets genuanceerder in: ‘Het openbare is voor mij niet het meest belangrijke, maar vooral het open karakter van de school.’ Walid, tweedejaars op Calvijn Vreewijk, verbaast zich over de antwoorden van zijn leeftijdsgenoten. ‘Jullie hebben echt een raar beeld van niet-openbare scholen. Mijn school mag dan christelijk zijn, maar daar merk je weinig van. Als ik jullie zo hoor zijn er weinig verschillen tussen onze scholen’.
‘Besteed veel aandacht aan de vrijheid van het geloof en vertel de jongeren wat ze mogen, maar niet moeten geloven.’
Verschillende religieuze achtergronden
Waarom zijn er eigenlijk openbare en christelijke scholen, en is dat nog wel van deze tijd? Daarover ging het ook in Dagblad Trouw, in de zomer van 2017. De krant besteedde in een reeks artikelen aandacht aan de vrijheid van onderwijs. Lezer Lou Beeren betoogde (24 juli 2017): ‘Met de komst van veel migranten met verschillende religieuze achtergronden, zijn religieuze tegenstellingen weer volop terug. Dat maakt het des te belangrijker om meer begrip voor elkaars religie en cultuur te ontwikkelen.’ De meeste geschikte plaats hiervoor is, aldus Beeren, de school. ‘Daar moeten we de kinderen niet opvoeden in een bepaald geloof, maar aandacht besteden aan het geloof en de diverse richtingen.’ Dat zou waardevrij moeten gebeuren, zonder inmenging van religieuze leiders of instituten. ‘Besteed veel aandacht aan de vrijheid van het geloof en vertel de jongeren wat ze mogen, maar niet moeten geloven.’
Godsdienst is ook een onderwerp dat de leerlingen bezighoudt. Zowel Hajrah als Walid zijn islamitisch, maar hebben niet voor een islamitische school gekozen. Ze zijn het er over eens dat ze vooral hebben gekozen voor de school die het beste bij ze past en niet omdat het toevallig een openbare of christelijke school is. ‘Maar ik vind het ook belangrijk dat ik omringd wordt door een verscheidenheid aan mensen, niet alleen moslims’, vult Walid aan. Hajrah herkent dit: ‘ik wil een breed wereldbeeld krijgen en ik heb het idee dat dit op Wolfert goed lukt’. ‘Op Calvijn staat er elk jaar een andere godsdienst centraal’, gaat Walid door op het onderwerp. Na een kort gesprek zijn de leerlingen het er over eens dat elke school dit eigenlijk zou moeten doen. Je moet je eigen beeld kunnen vormen klinkt het instemmend.
Is een verzuild onderwijslandschap dan nog wel van deze tijd? Na het gesprek zijn de leerlingen over het antwoord op die vraag eensgezind: ‘de verzuiling in het onderwijs kan losgelaten worden’. ‘Een school staat los van godsdienst. Iedere leerling moet de kans krijgen zich zo breed mogelijk te ontwikkelen.’
'Iedere leerling moet de kans krijgen zich zo breed mogelijk te ontwikkelen.’
Kansen voor alle leerlingen
De leerlingen komen te spreken over kansen in het onderwijs en het verschil van kansen tussen verschillende groepen in de samenleving. Uit de Staat van het Onderwijs 2018 blijkt dat de ongelijkheid in onderwijskansen steeds verder oploopt. Dat heeft alles te maken met segregatie. Mensen lijken steeds vaker alleen maar gelijkgestemden op te zoeken en dat ook voor hun kinderen te doen, en zo komen verschillende werelden niet meer met elkaar in aanraking. Ook blijkt dat kinderen van lager opgeleide ouders minder kansen krijgen dan kinderen van hoger opgeleide ouders, ook al hebben ze hetzelfde intelligentieniveau.
Zijn op de Wolfert en op Calvijn de kansen voor alle kinderen hetzelfde? ‘Het schoolgeld van Wolfert is hoger dan gemiddeld, dat kan een drempel zijn’, aldus Ramone. De anderen zijn het hiermee eens. ‘Als je ouders arm zijn, heb je zelf minder kans op een goede school en heb je dus een grotere kans om zelf ook arm te worden’ klinkt het. Ook ervaren de jongeren een sterke segregatie tussen de kinderen die wonen ‘op zuid’ of ‘in noord’. Scholen op zuid hebben een mindere reputatie en er heerst een andere mentaliteit. En uiteindelijk is de kans groot dat je toch in je eigen omgeving een school zoekt. ‘Je gaat naar een school die je aanspreekt, maar vooral toch naar een school waar vrienden ook heen gaan of die het meest in de buurt is.’
Dit probleem kunnen de leerlingen niet ‘even’ oplossen. Maar het feit dat zij op deze vrije schoolmiddag met elkaar in gesprek gaan over hun opvattingen, school en wereldbeeld laat in ieder geval zien, dat zij verder willen kijken dan hun eigen bubble.
Inmiddels is het vijf over vier en loopt de school langzaam leeg. Het gesprek zit erop. Lopend naar de uitgang kletsen de kinderen door: ‘Hebben jullie echt helemaal geen godsdienstlessen?’