Twee afbeeldingen gaan, in allerlei verschillende verschijningen, al een tijdje rond op social media, maar nu we sinds anderhalve week in onze eigen nationale #metoo beerpunt zijn gekletterd, zijn ze echt overal te zien. Op het eerste plaatje staat “protect your daughter”. Deze zin is doorgestreept, daar onder staat “educate your son”. De tweede versie streept ook “educate your son” weg. De vervangende zin wordt “educate your children”. Kortom: om seksueel geweld te voorkomen moet je niet je dochters beschermen, niet je zoons onderwijzen, maar je kinderen onderwijzen. Op internet gaan heel veel van dit soort quotes en plaatjes rond. De één grappig vormgegeven, de ander met een serieuze achtergrondfoto van een huilend meisje, maar de boodschap is duidelijk. En waar. Toch?
Jouw schuld/ons probleem
Mijn ogen blijven de hele tijd hangen op het woordje “your”. Jij- de plaatser- hoeft dus niks te doen? Ik moet denken aan John de Mol die afgelopen donderdag in het YouTube programma Boos dingen zei als ja, maar als het niet bij de juiste loketten wordt aangegeven en als meisjes niet aangeven dat ze het niet prettig vinden…Of die collega die zei ja, dat is niet zo handig geweest van dat meisje op zulke foto’s te sturen, dan neem je een risico… Aan een mentor die zegt sexting, dat moeten de ouders maar bespreken, daar zijn we niet van …
Het is gemakkelijk om anderen de schuld te geven van dingen die misgaan, want dan zijn zij ook degenen die het anders moeten doen. “Educate your children” klinkt dan misschien wel mooier, maar legt nog steeds de schuld bij sommige, nee, andere mensen.
En dat is gek. Want volgens mij is het een probleem van ons allemaal dat er in onze samenleving mensen zijn die slachtoffer worden van seksueel grensoverschrijdend gedrag. De cultuur waarin dat kan plaats vinden zit in ons allemaal geworteld. Het is onze schuld en we moeten samen de oplossing proberen te vinden.
Waar hebben we het nou echt over?
De afgelopen week heb ik, naar aanleiding van de actualiteiten, heel veel gesproken over het onderwerp seksueel overschrijdend gedrag. Met leerlingen, vriendinnen, buren, de dochters van mijn vriend en met collega’s. Was dat moeilijk? Nou eigenlijk niet. Als vrouw heb ik genoeg persoonlijke voorbeelden om het gesprek op gang te brengen en met alle (terechte) heisa in de media zijn de meningen over het algemeen niet zo ver uiteenlopend. We zijn het erover eens: dit kan en mag niet meer gebeuren.
De gesprekken gingen pas piepen en schuren als we het hadden over het hoe. Hoe zorgen we ervoor dat er iets verandert? Strengere regels, beter toezicht. Natuurlijk meisjes leren nee te zeggen en jongens leren te vragen. Het zijn allemaal belangrijke zaken, maar doen we dat niet eigenlijk allang? Blijkbaar is het niet genoeg.
In verschillende gesprekken kwam de volgende vraag op: Hoe praat je erover met je kind? Welk grapje van een puberzoon kan nog net wel of juist niet meer door de beugel? En welke eigen ervaringen deel je met een twaalfjarige dochter? Ben je als ouder wel degene die de puberzoon moet bijsturen? Of moeten peers dat doen? Hoe leg je een meisje van vijftien uit dat, ondanks dat jongens je grenzen moeten respecteren, het toch handig is om na te denken over hoe je je zelf verdedigt. Wat kan en moet de school doen?
Ineens viel het kwartje. Ook in onze gezamenlijke zoektocht naar hoe we dingen bespreekbaar maken, hadden we het alleen maar over hoe we de lastige dingen de ruimte konden geven. Ingewikkeld en spannend. Hoe maken we dat gesprek gemakkelijker? Door het veel meer over seks te hebben. Praten over seks is nog steeds, bij veel mensen, een taboe. Natuurlijk, veel ouders kijken De Dokter Corrieshow met pre-pubers en Sexeducation als de kinderen wat ouder zijn. Op school krijgen ze bij biologie echt wel iets meer uitgelegd dan hoe de technische voortplanting werkt, en worden er lessen gegeven over risico’s van seks. We praten over seks, maar dat doen we praktisch nooit vanuit onze eigen ervaringen. Waarom eigenlijk niet?
Omdat het ongemakkelijk is. Praat jij met je partner gemakkelijk over seks? Met je ouders? Met vrienden? Met je kinderen? Voor de meeste mensen blijft het spannend, ongemakkelijk. Bij mezelf bespeur ik soms zelfs een beetje schaamte. Gek, toch? Want seks is leuk/kan heel leuk zijn. Misschien als we manieren vinden om het als volwassenen met elkaar vaker op een normale manier te hebben over hoe leuk en ingewikkeld seks kan zijn, dat we dat gesprek dan ook gemakkelijker met jonge mensen aan gaan. Kunnen we laten zien dat er meer is dan de seksualisering in de media, en op pornokanalen. En als het taboe dan een beetje verdwijnt, kun je misschien ook gemakkelijker in gesprek over grenzen aangeven en grenzen die overschreden zijn.
Gezoend is ontgroend
Ik pleit er natuurlijk niet voor dat we als docenten uitgebreid ons seksleven bespreken met leerlingen. Zeker niet. Ik denk wel dat het heel erg zou helpen als we gemakkelijker spraken over seks. Ook om beter te kunnen reageren en anticiperen op veranderende opvattingen. Zo leerde ik onlangs dat ‘eerste honk, tweede honk, etc.” niet meer bestaan. Bij zoenen ben je ontgroend en bij penetratie ontmaagd. Voor sommige jongeren is alles daartussenin sowieso geen seks, en weer andere jongeren vinden alles ertussenin alleen voor als je echt, echt verkering hebt. Dus.