HOME
EDITIES
RUBRIEKEN
ARTIKELEN



De digitaal geletterde leerling

Digitale geletterdheid in het BOOR-basisonderwijs

16 april 2024  |  tekst: Loes Koolhof

Wat doe jij gedurende een dag allemaal digitaal? Contact met vrienden, familie en onbekenden? Werken, het nieuws volgen en mogelijk ook je vakantie plannen? Je favoriete serie bingewatchen, lezen en laten we dat online winkelen niet vergeten. Onze wereld wordt meer en meer digitaal. Om mee te kunnen doen in deze wereld en om mee tellen in de samenleving is digitaal vaardig zijn een noodzakelijk goed. En dat vraagt wat van ons als mensen, als onderwijsprofessionals én het vraagt ook iets van onze leerlingen: digitaal geletterd zijn. Wat is dat precies? En hoe gaat stichting BOOR om met dit nieuwe onderdeel van het curriculum? Tanja van der Hoek praat ons bij! 

 

Visie en BOOR-baseline

Digitale geletterdheid is net als rekenen en taal een vaardigheid die leerlingen moeten bezitten. Het is een combinatie van vier competenties: Praktische ICT-basisvaardigheden, mediawijsheid, digitale informatievaardigheden en computational thinking. In de nabije toekomst is digitale geletterdheid een verplicht onderdeel van het onderwijscurriculum. BOOR sorteert hier op voor en is met een interdisciplinair team (idt) aan de slag met een visie op digitale geletterdheid, ondersteuning middels een implementatieplan en een pilot binnen het basisonderwijs. Tanja van der Hoek is projectmanager IT bij BOOR Services en verantwoordelijk voor het project digitale geletterdheid binnen het basisonderwijs. De ambitie van Tanja reikt verder dan alleen BOOR: “We voelen nut en noodzaak om hier gezamenlijk mee aan de slag te zijn. We hebben een interne opdracht maar delen onze kennis op dit vlak ook graag met geïnteresseerden buiten onze organisatie. Als groot schoolbestuur hebben we het voordeel dat we aandacht kunnen schenken aan dit onderwerp. Hoe zonde is het als we tijd investeren in en geld uitgeven aan opnieuw het wiel uitvinden?”

 

De afgelopen jaren hebben BOOR-medewerkers geleerd om te werken in een digitale werkomgeving. School voor school stapte over van een lokaal georganiseerde werkomgeving naar een digitale werkomgeving. Alle collega’s in het basis- en speciaal onderwijs kregen een training. In het voortgezet onderwijs werkte men al langer in ‘the cloud’. “We zijn nu met een team aan de slag om digitale vaardigheden, voor zowel leerkrachten als leerlingen, stevig neer te zetten in het basisonderwijs” legt Tanja uit. Het team bestaat uit medewerkers ict, schoolleiders, onderwijskundigen en specialisten in digitale geletterdheid. “Samen hebben we een visie op digitale geletterdheid in het basisonderwijs geschreven (in concept) en ook hebben we een BOOR-baseline ontwikkeld. In de baseline staat beschreven wat de minimale basis van onze leerlingen moet zijn als het gaat om digitale geletterdheid. Hierbij was de uitwerking van SLO het vertrekpunt.” Aan bod komen de vier domeinen (zie meer informatie in kader) en bijbehorende doelen. Deze doelen zijn toegespitst op de onderbouw, middenbouw en bovenbouw en dragen allemaal bij aan het einddoel: De digitaal geletterde leerling. En daar hebben leerkrachten een rol van onschatbare waarde. Voor hen heeft het idt de training ‘digitaal in het lokaal’ ontwikkeld.

 

Online weerbaarheid

Waarom is het zo belangrijk dat een leerling digitaal geletterd is? Tanja: “Onze wereld wordt steeds digitaler. Het is onderdeel van ons leven. Bovendien is het complex. Het vraagt om een mix van kennis, houding en gedrag.” Een voorbeeld is media, hier worden we volop aan blootgesteld. Maar, wat is dat eigenlijk? En kunnen we media vertrouwen? Wat is waar en wat is niet waar? Wat kan ik toepassen om hier achter te komen? Wie is de afzender en wat is het doel? Hoe gaan we met elkaar om, wat is gepast? Dit zijn allerlei vragen die leerlingen zichzelf stap voor stap gaan afvragen gedurende hun tijd op de basisschool. Een digitaal geletterde leerling is kritisch, heeft kennis van de digitale wereld en bouwt hiermee online weerbaarheid op.

 

Maatwerk en ontwikkeling

Zes BOOR-basisscholen zijn op dit moment aan de slag met digitale geletterdheid volgens de BOOR-baseline. Tanja: “Per school verschilt de aanpak, het is maatwerk. We starten met een inspiratiesessie of gaan in overleg met de schoolleiding na: Wat doet de school al aan digitale geletterdheid en wat is het uiteindelijke doel?” Het antwoord op deze vragen is van invloed op het plan van aanpak. Binnen de BOOR-baseline zijn de doelen bepaald. Vervolgens kiest de school hoe zij deze doelen willen behalen. “Vanzelfsprekend is er een bovenschools team dat hierbij adviseert en ondersteunt” legt Tanja uit. “We hebben, in samenwerking met Stichting FutureNL, een baseline ontwikkeld waar lessuggesties aan gekoppeld zijn. Tijdens de pilot proberen we dit, samen met de leerkrachten, uit en zijn we nieuwsgierig hoe leerlingen deze lessen ervaren. Het leergebied Digitale Geletterdheid blijft in ontwikkeling. Enerzijds omdat het een pilot is, dus al doende leren we. Dankzij alle leerpunten kunnen we onze aanpak en content verfijnen. Anderzijds omdat de ontwikkelingen zich in razend tempo opvolgen.”

 

Een flinke uitdaging

Deze snelle ontwikkeling is een van de uitdagingen waar Tanja en haar collega’s mee kampen. Tanja: “Als je niet oplet loop je achter de feiten aan. Op de hoogte blijven is ongelooflijk belangrijk.” Een andere uitdaging: Iedereen aan boord krijgen en houden. Voor de digitaal geletterde leerling is iedereen nodig. Tanja: “Digitale geletterdheid is nieuw, voor ons allemaal. Het vraagt iets van onze leerkrachten, van schoolteams. Het is belangrijk dat we daar samen aandacht voor hebben.” Het gaat niet alleen om deskundigheidsbevordering, het gaat ook om verandering. Om nieuwe competenties van zowel leerkrachten als leerlingen. “Het is een flinke uitdaging. En ook een hele leuke,” zegt Tanja lachend.

 

 

Gratis webinar

Tanja en collega’s organiseren een webinar over digitale geletterdheid die jij gratis kunt bijwonen. Op 5 juni is het webinar voor geïnteresseerden buiten BOOR. Houd www.stichtingboor.nl en LinkedIn in de gaten voor de inschrijving. Op 19 juni is er een webinar voor collega’s. Informatie hierover lees je op BOORconnect.

Tanja gaf op 15 maart 2024 een presentatie bij de SLO netwerkdag. Je kunt deze presentatie hier bekijken. Ook de BOOR-baseline is voor jou te raadplegen. Klik hier!

Digitale geletterdheid bij BOOR is volop in ontwikkeling. Op de hoogte blijven? Volg ons op LinkedIn: stichtingboor.

Vier domeinen digitale geletterdheid

(bron: sectorbrede visie en leerdoelen en digitale geletterdheid, stichting BOOR)


1. Praktische ICT-basisvaardigheden
Door middel van authentieke en betekenisvolle ervaringen met digitale technologie
leren leerlingen de mogelijkheden van digitale technologie te benutten en verwerven inzicht in de werking van digitale apparaten. Praktische ICT-vaardigheden zijn de basis voor de andere domeinen van digitale geletterdheid. Deze basisvaardigheden stellen leerlingen in staat om zich aan te passen aan nieuwe technologieën en om zelfstandig te leren en te werken in een digitale vormgeving. Leerlingen leren ook hoe ze digitale hulpmiddelen kunnen gebruiken om samen te werken, projecten te beheren en informatie te delen met anderen.

2. Digitale Informatievaardigheden
Leerlingen leren digitale technologie te gebruiken om informatie op te zoeken en op een passende manier om te gaan met digitale informatie. Veel van de informatieverwerving van leerlingen gaat via digitale weg. Basisvaardigheden helpen daarin bij het begrijpen hoe ze betrouwbare informatiebronnen kunnen identificeren, bronnen kunnen verifiëren en onderscheid kunnen maken tussen feiten en meningen.
Leerlingen leren om op een ethische en verantwoorde manier informatie te gebruiken, rekening houdend met auteursrechten en privacyaspecten.

3. Computational thinking
Leerlingen ontwikkelen denkvaardigheden en strategieën die helpen om complexe problemen te (her)formuleren zodat computertechnologie kan bijdragen aan het oplossen hiervan. Computational Thinking is niet alleen een basis die nodig is om te leren programmeren, maar is ook nuttig bij andere activiteiten zoals het schrijven van een werkstuk of maken van een legobouwwerk.

4. Mediawijsheid
Leerlingen leren kritisch én bewust omgaan met digitale media in de samenleving. Ook hier hebben leerlingen een basis van kennis en vaardigheden nodig waardoor ze op een passende en veilige wijze met media kunnen omgaan, rekening houdend met de impact van hun onlinegedrag op henzelf en anderen. Leerlingen ontwikkelen een gezonde digitale identiteit en het bewustzijn van de online reputatie. Leerlingen leren vaardigheden om digitaal/online actief en weerbaar te zijn en worden voorbereid
zichzelf authentiek en respectvol te presenteren.

Meer lezen? 

Eerder verscheen dit artikel met Tanja van der Hoek: Maak kennis met Tanja van der Hoek van BOOR Services.

REACTIES DE DIGITAAL GELETTERDE LEERLING

Er zijn nog geen reacties geplaatst.

PLAATS EEN REACTIE




Plaatsen